Nevenka Bezić-Božanić

UDK : 81’373.21:528.44(210.7)(497.5 Vis)”18″
Rukopis primljen za tisak 26.05.2001
“Čakavska rič”, Split, Izvorni znanstveni članak / Original scientific paper
Recenzenti: Joško Božanić i Ivan Mimica

Godine 1817. ukazom Austro-Ugarske Carevine odre­đeno je da se izvrši izmjera i klasifikacija zemljišta oku­pljenih novim uređenjem svih austrijskih pokrajina. Protokol za geodetsko snimanje otoka Visa potpisan je godine 1840. u Visu i Komiži s pripadajućim otocima Biševom, Sv. Andrijom, Jabukom i Palagružom. Auto­ rica u prilogu donosi niz vrijednih podataka o nazivima lokaliteta i prezimenima, te o općim gospodarskim prili­kama i životu na tom otoku, od kojih su mnogi podaci dosada bili nepoznati.

Ukazom Austro-Ugarske Carevine godine 1817. određeno je da se izvrši izmjera i klasifikacija svih zemalja okupljenih novim uređenjem austrijskih pokrajina. Rad na tom velikom pothvatu započeo je u Dalmaciji između četrdesetih i pedesetih godina 19. stoljeća.¹ Godine 1840. potpisan je pro­tokol za geodetsko snimanje otoka Visa s pripadajućim mu otocima, Biševom, Svetim Andrijom, Jabukom i Palagružom, što sačinjavahu kotar Vis, s dvije općine, Visom i Komižom.²

1 Arhiv mapa čuva se u Povijesnom arhivu u Splitu. Blago Hrvatske iz Arhiva mapa za Istru i Dalmaciju, Split, 1992.
2 Provincia della Dalmazia Circolo di Spalato – Distretto di Lissa. Viškom kotaru pripadale su općine Vis i Komiža.

Dana 18. listopada 1840. Protokol su u Visu potpisali načelnik Vicko Dojmi, donačelnik lvan Tramontana te članovi općinskog vijeća Nikola Pušić, Ante Gargurić, Kuzma Bučić, Andrija Cattonari i Ivan Dominik Machiavelli, a u ime izvođača Cosmo Ravalico. Radovi na izradi Katastra bili su završeni 22. ožujka 1846. godine, te ih prihvatiše načelnik Nikola Sibischini i vijećnici Ivan Bilić, Marko Bučić, Ante Gargurić, Ivan Dominik Machiavelli i Petar Bradanović. Prema tim podacima mjesto Vis imalo je 3617 stanovnika, od toga 2024 muškarca i 1593 žene, okupljenih u 725 obitelji i nastanjenih u 798 kuća. Živalj se bavio poljodjelstvom, trgovinom i obrtima koji su zadovoljavali domaće potrebe. ³ U vrtovima oko kuća sadi­lo se povrće,⁴ uz poneku voćku, stabla rogača, smokava i agruma; poseb­no je zabilježen uzgoj palmi. Po poljima su se sijale žitarice, sočivice i kukuruz, a najveći dio zemljišta bio je pokriven vinogradima. Zemlja se dijelila na plodnu i neplodnu, pašnjake i šume, a obrađivali su je najčešće koloni, jer je veći dio zemlje pripadao imućnijim plemićima, brodovlas­nicima i hvarskoj biskupiji, te samostanima, župama, bratovštinama i opći­ni. Najviše zemljišta bilo je pod vinogradima; proizvodilo se crno i bijelo vino, koje je vlasnicima donosilo najviše prihoda. Žitarice, kukuruz i sočivice uzgajali su se samo za domaće potrebe.
Od državnih ustanova u Visu su se nalazili Sud, Osnovna škola,⁵ Lučka kapetanija, Carina, Zdravstveni ured (Sanitad), manje sjedište vojnog top­ništva i dvije tvrđave, od kojih je jedna sagrađena godine 1843., s pet baterija. Na brdu Humu, koji pripada Katastarskoj općini Komiža, visokom oko 1850 stopa⁶ nalazio se telegrafski signal. Mjerilo se i trgovalo mle­tačkim mjerama, u jednoj trgovini i na brodovima apulskih trgovaca. ⁷ Jedan dio zemljišta pripadao je hvarskoj biskupiji, hvarskim samostanima, viškoj župi i općini. ⁸

Na području viške općine zemljišta i kuće imale su i obitelji iz drugih mjesta, stekavši ih nasljedstvom ili kupnjom. To su: s otoka Brača ⁹ – BERSATIĆ, IVELLIO, MARANGUNIĆ i PIEROTIĆ; s otoka Hvara – BUČIĆ, CALAFATTI, DESECCO (i Disecco), DUIMICEO, GAZZARI, JELIĆ, KASANDRIĆ, LUXIO, RAFFAELI, ROSIGNOLI, TOMIĆ, VIDALI, VIKAROVIĆ, VISKOVIĆ, VLASTELIĆ i VRANKOVIĆ; iz Komiže FORETIĆ, GIACONI, MARDEŠIĆ, ¹⁰ MARTINIĆ, MARINKOVIĆ, MARTINIS, PAVLOVIĆ, PEČARIĆ, PETRIĆ,¹¹ ZAM­BARLIN i ŽUANIĆ; iz Korčule – ANDRIĆ i VILOVIĆ; iz Kotora ARBOLI i MUŽINA (Mussina); iz Paga – MIRKOVIĆ; iz Sinja – PERIĆ; iz Skradina – PUŠIĆ; iz Trogira – BARVIERI i iz Zadra – FANFOGNA. Vlasnici kuća i zemljišta te koloni pojedinih posjednika i crkvenih dobara zabilježeni su sa sljedećim prezimenima: ANGELOVIĆ, ANTUČEVIĆ, BABARE, BABIĆ, BAKULIĆ reč. Gardelin i Matkov, BAL­AIĆ reč. Bachina, BALBIS, BANDIĆ, BARTUČEVIĆ, BARZIĆ, BILIĆ, BOGDANOVIĆ reč. Zamaria, BONETTI, BORČIĆ, BORKOVIĆ, BRA­ DANOVIĆ, BRAJČIĆ reč. Kukam, BURIĆ, BUTOROVIĆ, CARTURAN (?), CINDRIĆ, CVITANOVIĆ, CVITIĆ, ČUDINA reč. Piachere, DARLIĆ, DELIĆ, DEVČIĆ, DOJMI, DOROTIĆ, DRAGOŠEVIĆ, DRAGOZETOVIĆ, DRAGUTURIĆ (Dragutović?), ELDAN, FAROLFI, GAJO CURCUT (?), GARGURIĆ, GAZIJA, GENTILICH (Zentilich?), GHERICEO, ¹² GIRARDI, GIZDAVČIĆ, GOIĆ, GRABAČIĆ reč. Bello, GRUBANOVIĆ, GRUBIŠIĆ, GRUBNIĆ reč. Tantaz, GUDELJ, ILIĆ reč. Butarga, reč. Cucizza. reč. Fanno, reč. Zabo, IVANIŠEVIĆ reč. Goić, IVATOV reč. Arbonada, IVULIĆ, JAKŠA, JAKUBOVIĆ, JURANČIĆ, JURINOVIĆ reč. Barco, KARGOTIĆ, KARUZA, KLARIĆ, KOMAR, KUKURA (Cucura), KULJIŠ reč. Mušun (Mussun), KUZMANIĆ, LETUNOVIĆ, LILIĆ, LIPANOVIĆ, LUŠIĆ, MACHIAVELLI, MANDAKOVIĆ, MARASOVIĆ, MARKOVAC, MARTINIS, MATIJAŠEVIĆ, MATKOVIĆ, MAZZOLENI, MEGULA, MIHOJEVIĆ, MILKOVIĆ, MISIR, MLADINA, MLADINEO, MRATINIĆ, MULJAT (Mugliat), MUSTAFIĆ (Mustaffa?), MUŠKOVITA (Moscovita), MUCALO (Muzzalo), NANUT, NIKOLOTIĆ reč. Perlusin, OSTOJIĆ, OZRETIĆ, PALAVERSIĆ, PAROFIJANOVIĆ, PEČAREVIĆ (i Pečarović) reč. Fragadenzio, PERIBONIO, PERIĆ, PERIZZA, PERMO, PETRAŠIĆ reč. Mlikan, PINCETIĆ reč. Matiko, reč. Zacardin, POBAR, PODUJE, PUHALOVIĆ, RABANAŠIĆ, RADAKOVIĆ, RADIŠIĆ reč. Benzon, RADOJEVIĆ, RADONIĆ, ROKI (Rochi) reč. Bello, RULJANČIĆ, SIBIS­ CHINI, SIMINIATTI, SLAVIĆ, SOKOL, SORIĆ, STANIĆ, STAINBACH, SULJIĆ, SVITIN, SVILIČIĆ, ŠARIĆ, ŠČIRKOVIĆ, ŠOLJANČIĆ, ŠTAMBUK, 13 TOMIĆ reč. Bakulić, reč. Kurtelačić, TONŠIĆ, TRAMON­TANA, TRUDNIĆ reč. Sabo, VACCARI, VASILI, VIDOVIĆ, VLASTEL­ ICA, VODANOVIĆ reč. Parhomet, VOJKOVIĆ, VUSIO, ZAGORA, ZAM­ BARLIN, ZANCHI, ZANELLA, ZANINOVIĆ, ZULICH (?), ŽITKO, ŽITKOVIĆ.

3 U operatu se spominju drvodjelci, postolari i tkalci (tessitori – muško zanimanje onih koji su tkali jedra), ali bez zabilježenog imena, te dvije kavane, gostionice i sitni trgovci. lntroduzione del/’Estimo consuario del Comune di Lissa.

4 Prema zabilježenim podacima u operatu, u Visu se najčešće jela riba, rjeđe meso, te kuhano povrće začinjeno maslinovim uljem i solju.

5 Posebno je naglašeno da su privatni učitelji pripremali učenike za četiri prva razreda sred­ nje škole u Visu i Komiži.

6 Austrijska stopa = 31 cm.

7 Taj način trgovanja bio je u 19. stoljeću uobičajen na čitavoj obali hrvatskog Jadrana , pa se i danas po otočkim kućama može naći tzv. puiško zemljano posuđe. Uz prehram­bene proizvode kojih nije bilo na otoku, donosili su se alati, posuđe, tkanine i sl.

8 Većina tih zemljišta i kuća pripadala je prema starijim arhivskim izvorima crkvama, biskupiji i bratovštinama, preko oporuka i donacija.

9 Ivan Bulat i Jelena Perić rođ. Bulat iz Sinja suvlasnici su imanja obitelji Farolfi. N. Bezić-Božanić, »Supetrani u 19. stoljeću«, Brački zbornik, sv. 20, Supetar, 2001., str. 104 .

10 Ante Mardešić kupio je zemlju od obitelji lveglia u Velom Jubišću. Lissa. Protocolo delle Particelle degli Edizij.

11 Komiška obitelj Petrić imala je imanje u Dračevu polju.

12 Alviz Ghericeo bio je sin viškog notara iz 18. stoljeća, posjedovao je imanje kojim je upravljao Lorenzo Vaccari. Alviz je bio avanturist i svjetski putnik. H. Morović, »Životni roman jednog viškog plemića (Iz memoara konte Alviža Gericea)«, Mogućnosti, Split, XIX/1972., sv. 5, str. 544-569.

Pašnjaci su se koristili za ispašu stoke, a za napajanje su služile lokve u kojima se skupljala kišnica. Prema navedenim podacima, tih godina u Visu su se nalazila četiri goveda u klaonici, te u domaćinstvima tri konja i šest kobila, sto devedeset sedam mazgi, sto četrdeset šest magaraca, pet­ sto pedeset četiri ovce, sto koza i devet svinja. Konji, mazge i magarci služili su za vuču, prijenos robe i rad u poljima, a od ovaca i koza dobi­ vala se mlijeko, sir, vuna, koja se prela i tkala za odjeću (vestiti nazion­ ali); od kože su se izrađivali opanci i mješine za nošenje tekućina.

Od obrtnika spominju se zidari Gaetan Komar i Bartul Jurančić, bač­ var Andrija Pobar, kovač Mate Ozretić i mesar Marko Poduje, no prema poznatim izvorima ¹⁴ bilo je i više zanatlija različitih struka, ali nisu posebno zabilježeni. Vlasnici i korisnici imovine bili su još u Visu liječnik dr. lvan Ostojić, trgovac Basilio Vasili, te svećenici Andrija Zambarlin iz Komiže, Petar Vranković iz Hvara i Apolonij Zanella. ¹⁵ Uz poljodjelstvo Višani su se bavili i ribarstvom, pa je tih godina bilo u mjestu šesnaest trata i šezdeset dvije vojge, a od ulovljene ribe spominju se samo sardele i rakovi.

Kuće su se gradile isključivo od kamena povezanog žbukom, a poljske kućice i staje u suhozidu. Pokrivale su se crijepom i kamenim pločama, a rijetko, one najskromnije, limom. Građene su kao prizemnice, te u visinu od jednog do tri kata. U prizemlju su bili veći otvori, jer su se u njemu nalazile konobe, za proizvodnju i čuvanje vina, a u potkrovlju su redovito bile kuhinje. Manje i niže kuće često su imale kuhinju odvojenu od kuće, smještenu u dvorištu. Veće kuće imale su vlastitu nakapnicu (gustirnu) za skupljanje kišnice, a oni koji je nisu imali služili su se općinskom nakap­nicom i manjim izvorima. Jednako tako, u blizini kuća nalazile su se gospodarske zgrade (casa economica), a neke kuće posjedovale su krušne peći, pa su njihovi vlasnici, uz naknadu u kruhu ili novcu, pekli kruh koje su domaćice donosile. Bilo je i onih što su posjedovali nekoliko kuća, pa su ih iznajmljivali, najčešće došljacima. Ovisno o imovinskom stanju i mogućnostima, oko kuće bila su veća dvorišta i vrtovi.

Između polja bili su uski putovi nasuti sitnijim kamenom, a jedan širi put preko polja povezivao je Vis i Komižu. Vis je bio podijeljen na tri dijela, Luku, Smiderovo i Kut, a polja i uvale imali su različite nazive:

BANDIRIZZA – Bandirica

BARGUIAZ – Bargujac

BILISZZA (Campo grande) – Bilica

BOROVA NJIVA – Borovo njiva

BOROVO POLJE – Borovu poje

BRATISOVAZ – Bratisovac, Bratosovac

BRIŠI, Briše – Brizi

CAMPANEL – Kampanel

CARVAVAZ – Karvovac

CIARNENO POGLIE – Carnjenu poje (?)

COCOSA – Kokosa, otočić

COCOSIGNAK – Kokošinjok

CONTEA – Konteja, Dračevo poje

CORITTA – Korita CUPINOVIZZA – Kupinovica

CUTAZ, Za Kutaz – Kutac, Velu poje

DOBRA LUKA, Valle Dubraluka – Dobro luka

DRACCEVO POGLIE – Dračevo poje

DRAGUS (?)

GALIA – Galija GARMIZZA – Garmice¹⁶

GJEVIE PEZZE (?)

GLAVIZZA – Glavica

GOVEJA – Goveja

GRADINA, Gradine

GRAZZA – Gracija

GREBISCIE – Grebišći

GREBON i GREBEN, otočić

GLIUBISCHIE – Jubišći, Velu i Molu

GIURCOVIZZA – Jurkovica

HLENKA (?)

LAKE

LAZA – Lazi

LEVAMAN – Lavamon

MACHTIZZA, Mochitizza (?)

MARINE ZEMLJE – Marinje zemje

MARZORANA, Musurana (?)

MARASSOVICH (lokalitet nazvan po vlasniku)

MEDOIACH

MILNA – Milna

POD BARDO – Pod bardo

POD GOSPU – Pod Gospu

POD MIRIE – Pod iTrje

POD RBINE

POD SPIGLIE – PodšpTlje

PLANCA – Planka

PLISCO POGLIE – Pliskopoje

PLOCIZA – Plocica

POISA gornja i dogna – Poica, Gornjo i Dolnjo

PORTA MAGNA (?)

PORTO CAROBER – Rogocic

POSSEGLIE – Poselje

POSTRUSSE, Postruzze – Postrožje

PACLENIZZA – Paklenica

PAPATI (?)

PEZZE – Pece

RAĐENO BARDO

RAGASNI DOLAC, Ragasnu Dolu – Rogosno dolca

RUDA – Ruda

RUKAVAZ – Rukbvac

SAMOGOR – Samogor

SAPUNI – Sapuni

SAROCHTIZZE

SELZA – Selca

SITIE

SLO POGLIE, Slopoglie piccolo – Zlopoje

SREBARNA – Srebarna, uvala

STARINE – Starina

STEGNALO – Stenjalo

STONCIZZA – Stoncica, uvala

STRANIE Barisson – Strone Baršćana

SUSEIZA, Xuzeiza – Zuzeca

TALESCA – Taleška

TARMATUR – Tarmatur

TIHOBRATIE POGLIE – Tihobraće poje

U SRIDAK

S. ANDREA – Sv. Andrija¹⁷

S. COSMO – Sv. Kuzma¹⁸

VAGAGN – Vagon

VALIZZE – Valice

VALLE CIANOVICZA – Vala Cavojnica

VELA GLAVA – Velo glova

VELA GOMILA – Velo gomila

VELLA i MALA VOCHTIZZA – Velo i Molo Vošćica¹⁹

VELLI Parsagn – Veli Parzanj

VELLO POGLIE – Velu poje

VINOGRADISCHIE – Vinogradišći

VINOPOLJE – Vinupoje

VIGNIZA, Vignisce – Vinišći

VOLIGLIACH – Voja

ZAINAK (?)

ZA KUCHE

ŽALO DOLZI – Žalo dolac

ZA OBRIE

ZAPALINE

ZAPORACIE – Zaporaći ZARAVNIZZE – Zaravnice²⁰

Višani su obrađivali i crkvena imanja što pripadahu dijelom hvarskoj biskupiji, zatim samostanu sv. Jerolima na poluotoku Prirovu, župnoj crkvi, crkvama sv. Ciprijana, sv. Margarite, sv. Jurja, sv. Kuzme, te viškim bra­tovštinama, samostanu sv. Nikole u Komiži, hvarskoj stolnoj crkvi i njezi­ nom oltaru sv. Sakramenta i crkvi sv. Kuzme i Damjana, ženskom benediktinskom samostanu, te samostanu Male braće i dominikanskom samostanu u Hvaru. Ta zemljišta i kuće stečene su darovnicama pojedinih osoba ili obitelji, a benediktinke su pri zaređenju u svoj opremi često donosile i nekretnine. Zemlja se davala u zakup, a odnosi s kolonima, to jest onima koji su obrađivali zemlju, potvrđivali su se ugovorom sklopljenim kod notara.

Crkve su, međutim, ucrtane u mape i zapisane u operatima kao općin­sko vlasništvo, a općina je još posjedovala Dom za stare i nemoćne, Sirotište, Ložu (Loggia publica), Zdravstveni ured i groblje s mrtvačnicom; javnom državnom dobru pripadale su vojarna iza samostana, zgrada Vojnog zapovjedništva i zatvor.

¹³ Katarina Štambuk rođ Mazzoleni reč. Muškovita (Moscovita).

¹⁴ N. Bezić-Božanić, »Popisi i struktura stanovništva krajem XVIII i početkom XIX sto­ljeća u Visu«, Zbornik za narodni život i običaje Južnih Slavena, JAZU, knj. 46, Zagreb, 1975., str. 475-504.

¹⁵ Zambarlin Vranković bili su korisnici nadarbina viških crkvenih imanja.

¹⁶ Galija je lokalitet između Velog poja i Zlopoja, a Garmice lokalitet u Velom poju.

¹⁷ S. Andrea, brežuljak iznad mjesta Visa, vjerojatno nazvan po crkvi koja se nekoć ondje nalazila.

¹⁸ S. Cosmo – zemljište oko crkve sv. Kuzme i Damjana sjeverno od Velog Sela. C. Fisković, »Spomenici otoka Visa od IX do XIX stoljeća«, u knjizi Viški spomenici, Split, 1968., str. 137-139.

¹⁹ Veći broj navedenih zemljišnih naziva spominje se u starim viškim i hvarskim isprava­ ma. N. Bezić-Božanić, »Prilog poznavanju zemljišnih nazivlja na otoku Visu od 11. do 18. stoljeća«, Čakavska rič, god. XXVIII, br. 1-2, Split, 2000., str. 5- 18.

²⁰ Neke od lokaliteta spominje i Andrija Roki Fortunato u svom rječniku Libar viškoga jazika (Toronto, 1997.). Roki je zabilježio mnogo više naziva, kojima očito autori Katastra nisu pridavali posebnu pažnju, no ti su nazivi vrijedni za sveukupnu toponimiju otoka Visa, koju će vjerojatno jednom naši jezikoslovci obraditi, kako je to učinio P. Šimunović, Toponimija otoka Brača, Supetar, 1972.

KOMIŽA

U Komiži je protokol za izmjeru zemljišta i izradu Katastra potpisan dana 5. listopada 1840. godine. Potpisali su ga načelnik Frane Jakša, donačelnik Vicko Dojmi i vijećnici Ante Mardešić Matin, Mihovil Marinković Pavlov, Ante Petrić Petrov, Ante Pečarić Nikolin, Kuzma Mariani Josipov i Mihovil Marinković Vickov. Radovi su završeni i operat je predan 27. veljače 1847. godine u prisutnosti načelnika Jakova Žuanića i donačelnika Vicka Foretića, te istih vijećnika koji su bili prisutni i prije sedam godi­na. Komiža se razvila u uvali u istočnom dijelu otoka, udaljena od Visa preko polja oko pet milja, i oko šezdeset milja daleko od Monte Gargana. Toj općini pripadaju otoci Biševo, udaljeno oko osam milja, Sv. Andrija, udaljen oko osamnaest milja, Jabuka (Poma), udaljena oko trideset i pet, i Palagruža, udaljena oko šezdeset i pet milja.²¹

Tih godina mjesto je brojilo 2501 stanovnika, od toga 1281 muškarca i 1220 žena, okupljenih u 500 obitelji i nastanjenih u 661 kući . Komiža nema izgrađenu obalu²² pa se brodice izvlače na žalo za vrijeme nevre­mena. Na žalu je još u 16 . stoljeću sagrađen kaštel u kojemu je bila smještena jedna manja vojna jedinica. Još su zabilježeni zdravstveni ured, carinski službenik, niza muška osnovna škola, te privatni učitelj za pripre­manje učenika na nastavak školovanja u srednjoj školi na kopnu. Od crka­va spominje se samostan sv. Nikole s crkvom, utvrdom i dvorištem, crkva Gospe Gusarice s malim trgom, crkva Gospe od Sedam žalosti (Molo crikva), crkvice Svetog Duha na Humu, sv. Mihovila i sv. Silvestra na Biševu . Kuće su bile kamene, od prizemnica do trokatnica, s dvorištima, gospodarskim zgradama i vrtovima u kojima se sadilo povrće i poneko sta­blo voća. Osobito su se uzgajali rogači i smokve. Voda se koristila iz nakapnica uz kuće, s dobrih izvora vode kod crkve Gospe Gusarice (Madona di Cosarizza) i jednog većeg izvora izvan naselja, Pizdica (Pisdizza), a stoka se napajala na lokvama.

Pet stotina osoba bavilo se ribarstvom, pa je godine 1842. u Komiži zabilježena pedeset i jedna trata i devedeset i šest vojgi, a općini je pri­ padao jedan manji brod (capoteggio) za prijevoz do susjednih otoka. Po poljima se sijalo žito, ječam, kukuruz i sočivice, ali najviše se uzgajala vinova loza, koja je, prema mišljenju sastavljača operata, davala odlično crno vino. Od stoke Komižani su posjedovali četiri vola, tri konja i 2 kobile, sedamdeset i tri mazge, sto dvadeset pet magaraca, sto četrdeset jednu ovcu i tisuću trideset pet koza. Cijenila se vuna, od koje se izrađi­vala odjeća, a od koza se dobivala mlijeko, sir, kostrijet i mješine. Meso se malo jelo, obilato riba i kuhano povrće začinjena uljem. Kruh se mijesio u kućanstvima i pekao u krušnim pećima, najčešće sagrađenima u dvorištu.

Uz ribarstvo i zemljoradnju zabilježena je tek nekoliko zanimanja, i to: liječnik dr. Ante Marinković Pavlov, svećenici Venancij Borčić, Nikola Marinković Petrov, te Ante, Luka i Prosper Vitaljić, zidari Mihovil Torre i Frano Žuanić, drvodjelci Antun i Vicko Marinković Ivanov, te lvan Vitaljić Šimin, kalafat Nikola Jurjević Matin, bačvari Ivan i Jerolim Kučić, Ivanovi, lvan Kuljiš Nikolin i Nikola Kuljiš Antunov, te Martin Slavić, kot­lar Bartul Pomenić, kovači Ivan i Blaž Vidović Stjepanovi, postolari Luka Božanić Petrov, te Ante i Jakov Vitaljić, Franini, a zvanje pomorac zabi­lježena je uz Ivana, Nikolu i Luku Marinkovića.

Vlasnici zemljišta i kuća u Komiži, te na otocima Biševu i Svetom Andriji bili su:²³ BARTUČEVIĆ, BARZIĆ, BILIČIĆ (i Bilisich), BJAŽEVIĆ (Biasevich), BOGDANIĆ reč. Bahan, BOGDANOVIĆ, BONOMO, BOŽAN, BOŽANIĆ, BURIĆ; CATONARI, CESAREO; DEMARIA, DEŽULOVIĆ (Dexulovich); FADIĆ reč. Compar, FELANDA, FIAMENGO, FORETIĆ; GIACONI, GRACIN, GREGET (Ghreghet); IVČEVIĆ; JAKŠA (Giaxa), JELIĆ, JONČIĆ, JURJEVIĆ; KUČIĆ, KULJIŠ (Cuglis); MARDEŠIĆ reč. Balajo i reč. Soltan, MARIANI, MARINKOVIĆ reč. Spuga i reč. Vergo, MARTINIS reč. Petragerin, MAZZOLENI, MIHOVILOVIĆ, MLADINEO; PASARIĆ, PEČARIĆ, PETRAŠIĆ, PETRIC (Petriz), PETRIĆ, PRIBAČIĆ; REPANIĆ, RESKUŠIĆ; SABUNDALLO, SLAVIĆ, STANOJEVIĆ, SULJIĆ, SVILIČIĆ; TIPIĆ, TOMIČIĆ, TOMIĆ, TORRE; VIDOVIĆ, VITALJIĆ; ZAMBARLIN, ZANKI (Zanchi), reč. Lestić, ZORO, ZOROTOVIĆ, ŽUANIĆ.

²¹ lntroduzione dell ‘ Estimo consuario del Comune di Comisa. – … ii territorio Comunale della Borgo di Comisa, Da parte del Comune medessimo li scogli di S. Andrea, Bus i, Porno, Pellagosa grande e piccola.

²² Tek godine 1856. počeo se graditi Lučki zdravstveni ured s ukliještenim dokom i uz njega manji dio izgrađene obale. N. Bezić-Božanić , »Lučki zdravstveni ured u Komiži na otoku Visu«, Pomorska medicina. Naučne rasprave, Split-Beo grad, 19 75., str. 141-147.

²³ U popis su uključene sve obitelji na području komiške općine, te one u selima što pri­ padahu komiškoj općini, kao i one na otoku Biševu.

Komiža je podijeljena na nekoliko predjela: Velu i Malu Bandu (Vella e piccola Banda), Selo (Villa), Jurkovicu (Giucovizza), Sv. Rok i Muster (Pod Muster i Abacija iznad naselja prema starim nazivima Monasterio i Abbazia), danas crkva sv. Nikole. 24 U komiškoj općini utvrđeni su sljedeći nazivi predjela:²⁵

BARIASCA, Monte Bariasca – Barjoška

BACCEVIZZA – Bacvica

BASTIAN – Baršćon

BOROVIK – Borovik

BRAICOVIZZA – Brčjkovica

CAMMENIZZA – Kamenice

COMPRIS – Kumpris

COSTIRNA, Custirna, Costinizza – Kostima

CRUSSEVIZZA, Pod Crusevich – Kruševica

DOIMI (lokalitet u Podhumlju)

DOL – Dol

DRAGODID – Dragodid

DUBOCA – Duboko

GOMILIZZA – Do Gomilice

GRADAZ – Gradac

HUMAZ – Humac

LEDINA – Ledina

LOQVA – Lokva

LOQVIZZA – Lokvica

MARDEŠIĆ i MARINKOVIĆ, lokaliteti u Podšpilju MARIANIĆ

METUDOLE – Metudole

ARPINA – Norpina

PORTO CHIAVE – Okjucina

PECHINA – Pećina

PEZZE – Pece

PISSIN, Pisin – Pizin

PLANIZZE – Planica²⁶

PLACHIA – Plaža

POD BORCIZZA – Pol Borcića

POHUMIE – Pohumje

POD SPILE – Pošpilje

RASUCHE, Rasuchie – Povarh Rasuhe, Do na varh Rasuhe

RAVGNE PEZZE – Rovne pece

RUDINE

SCHIECHIA – Sćeće

SENA GLAVA – Ženoglova

SINIOVO DOLZE – Sinovo Dulca

SOPRA Madona – Povar Guspe

STRANICOVAZ, Stranicovaz – Stranikovac

STUPISCHIE – Stupišće

St. BIASCH – Sveti Bjož

St. MICHELE – Sveti Mihovil

TALES – Talež

VINISCHIE – Vinišće

ZAGREBENE – Zagrebenje

²⁴ O Musteru: C. Fisković, 11. dj. (18), str. 74-90.

²⁵ Nazivi pojedinih zemljišta na čitavom otoku zabilježeni su onako kako su zapisani u katastarskim planovima. Uz njih donosim i njihov oblik u otočkom narječju s akcentima koje su obilježili prof. Katja Tresić-Pavičić rod. Slavić i dr. Joško Božanić.

²⁶ Planica je predjel uz put između Kostirne i Komiže, pa je i Gospina crkva nazvana po tom kraju Gospe od Planice.

Biševo

Na otoku BIŠEVU zabilježeni su sljedeći zemljišni nazivi

GATULA – Gatulo

KANIZZA – Kanica

MEZZO PORTO – Mezuporat

NEVAGLIA, Valle Novaglia – Nevaja

POGLIE – Poje (Napoje)

PORTO PICCOLO – Moli Porat

POTOK – Potok

QUARNER – Kvarner²⁷

SALBUNARA – Salbunora

SEGNANOV DOLAZ – Senjanov dolac²⁸

SOPRA PORTO – Navrh Purta

VELA GORA – Velo gora

Na otoku SVETOM ANDRIJI zabilježen je lokalitet Malo selo,²⁹ a na vrhu otoka, poznatog i pod imenom SVETAC, nalaze se ruševine crkve sv. Andrije u vlasništvu komiške općine; okolno zemljište pripada nadarbini (beneficij) komiške župne crkve. U Komiži bila je nadarbina komiške župne crkve, a spomenutoj općini pripadale su crkva sv. Silvestra i ruševine jedne utvrde na Biševu. Komiža je imala manje obradivog zemljišta, i tek neko­ liko imućnijih vlasnika imanja davalo je zemlje u zakup. Ostala zemlja bila je usitnjena u male parcele i pripadala je domaćem življu, koji se uz manji zemljišni prinos više bavio ribarstvom.

Iz statističkih podataka Austro-Ugarske Carevine poznato je da je otok Vis godine 1840. u vrijeme početka izrade prvoga pravog zemljišnika proizvodio 1620 varičaka žita i 149 varičaka sočiva, te 246.447 sićeva vina. Poznato je da je upravo te godine otok imao 183 broda, 48 trata i 154 vojge, a tijekom te godine ulovljeno je 16.506 komada 30 plave ribe za prehranu i bilo je posoljeno 8340 barila. Od toga je dvije trećine ostvar­ila Komiža. S takvim prinosima otok je dočekao prvu sustavnu izradu zemljišnika. Pa iako je od tog vremena prošlo više od sto šezdeset godi­ na, ipak je taj zemljišnik od koristi ne samo pojedincima čiji su predci posjedovali kuće i zemlje na otoku Visu, nego i povjesničarima, koji će u njima naći niz vrijednih podataka.³¹

27 Kvarner je naziv puta i okolnog zemljišta od Mezuporta do polja na vrhu otoka Biševa.

28 Senjanov dolac je lokalitet na otoku Biševu, vjerojatno nazvan po zaboravljenom nadimku obitelji Zambarlin, koji se prvi put spominje 1778. godine.

29 Scoglio Mallo selio sotto Brusnik na otoku sv. Andrije. Ruševna crkvica istoimenog sve­ca i ostaci utvrde knjiženi su na općinu, a okolno zemljište je beneficij župne crkve u Komi­ži. B. Kirigin-A. Milošević, »Otok Svetac«, Mogućnosti, br. 3-4-5, Split, 1982., str. 61-69.

30 Š. Peričić, »Razvitak gospodarstva Visa u prošlosti«, Radovi Zavoda za povijest znanosti HAZU u Zadru, sv. 41, Zagreb-Zadar, 1999., str. 71, 76, 92. – U 19. stoljeću plava riba se brojila, a ne vagala.

31 U Austro-Ugarskoj Carevini koristile su se sljedeće mjere: žito i sočivo mjerilo se na varičke (varičak = 9,9 litara i oko 6-7 kg), vino na emere, siće ili barile, 58,589 litara (u nekim drugim podacima 61,137 litara); u jedan bari! može stati 2000 do 2200 komada usoljenih sardela. F. Madirazza, Storia e costituzioni dei comuni da/mati, Split, 191 I., str. 433,435.

LITERATURA
N. Bezić-Božanić, Stanovništvo Komiže, Split, 1984.
N. Bezić-Božanić, Povijest stanovništva u Visu, Split, 1988.
G. Novak, Dokumenti za povijest ribarstva na istočnoj obali Jadranskoga mora, Zagreb, 1952.

IL CATASTO DELL’ISOLA DI VIS NEGLI ANNI QUARANTA DEL XIX SECOLO, ANTROPONIMI E TOPONIMI

Riassunto

Nell’anno 1817 per decreto dell ‘impero Austro-Ungarico furono ordinate la misurazione e la classificazione dei terreni di tutte le province austriache sotto­ poste alla nuova amministrazione. II protocollo per ii rilievo geodetico dell’isola di Vis (Lissa) fu finnato nell’anno 1840 a Vise a Komiža con le isole di Biševo, Sv. Andrija, Jabuka e Palagruža che le appartenevano. L’autrice presenta una serie di importanti dati sulle denominazioni delle localita e i cognomi, nonche sulla situazione economica generale e Ja vita su quest’isola, molti dei quali fino­ m inediti.

LAND REGISTRY OF THE ISLAND OF VIS IN THE FORTIES OF 19TH CENTURY, ANTROPONYMS AND TOPONYMS

Summary

The Austro-Hungarian Empire’s decree of 1817 ordered to carry out the sur­ veying and classification of lands assembled by the new regulation for ali Austrian provinces. The protocol for the geodetic survey of the island Vis was signed in 1840 in Vis and Komiža with the belonging island Biševo, St. Andrija, Jabuka and Palagruža. In the supplement the author gives a number of valuable data on the names of localities and sumames, and on general economic condi­tions and life on that isl and, the data of wich have been unknown up to the present.

Područje komiške općine s pripadajućim otocima ( Povijesni arhiv Split)

PRILOG POZNAVANJU ZEMLJIŠNIH NAZIVLJA NA OTOKU VISU OD 11. DO 18. STOLJEĆA

UDK: 81’373.21(497.5)(210.7 Vis) “10/17”

Rukopis primljen za tisak 16.08.2000. Čakavska rič, Split, 2000, br.1-2

Izvorni znanstveni članak

Original scientific paper

Recenzenti: Joško Božanić, Vjeko Omašić

Na otoku su Visu u privatno-pravnim spisima već od kraja 11. stoljeća zabilježeni nazivi pojedinih zemljišta i otočnih predjela, polja, pašnjaka i uvala. Tijekom stoljeća neki su nazivi nestali, a neki su se sačuvali do naših dana. Nazivi su hrvatski, pisani latinicom ili talijanskim pravopisom.

Prema Konstantinu Porfirogenetu Hrvati naseljuju srednjodalmatinske otoke oko sredine 10. stoljeća, a povijesni podaci tek se naslućuju, jer se ne temelje na pisanim izvorima, nego samo na kronikama. U kasnijim stoljećima prenose se iz različitih zapisa ponovljenih u nekoliko raznih rukopisa, a svaki pisac tumači ih na svoj način.¹ Najstariji pisani izvori na otoku Visu zabilježeni u privatno-pravnim spisima od 11. stoljeća u početku su uglavnom u vezi s benediktincima na otočiću Biševu, a potom se do kraja 18. stoljeća odnose na čitav otok.

Na otočiću Biševu je negdje oko polovice 11. stoljeća sagrađena crkva sv. Silvestra, koja je potom darovana benediktinskome samostanu na Tremitima u Apuliji; benediktinci sa Tremita ondje utemeljiše samostan. U komiškoj uvali zabilježena je u 13. stoljeću crkva sv. Nikole uz koju će se krajem istog stoljeća preseliti benediktinski samostan s Biševa, a sama crkva će se prema potrebi nadograđivati do kraja 18. stoljeća. Samostan je posjedovao imanja u uvali ispod samostana, potom u Kostimi, Podhumlju i na Biševu; obrađivalo ih je domaće stanovništvo, koje je s vremenom u blizini polja podizalo zaselke. Obradivo zemljište na otoku Visu uglavnom je posjedovala hvarska biskupija, potom komuna i plemstvo, tek mali dio posjedovali su sami otočani. Od kultura najviše se sadila vinova loza, uzgajali su se rogači, smokve i limuni, te sijala pšenica.² U sačuvanim arhivskim izvorima u raznim su prilikama zabilježeni nazivi pojedinih otočnih predjela, od kojih se neka imena sačuvaše do naših dana:

ARPINA (Komiža) – 1795. … in questa Valle in loco uocato Arpina. A. Foretić, bilježnički spisi, Protocolo, 16. (dalje Protocolo). Povijesni arhiv u Splitu.

BARJOŠKA (uvala) – 1579. … in Bariasca a Lissa. G. Novak: Dokumenti za povijest ribarstva na istočnoj obali Jadranskog mora, sv. I, str. 33, Zagreb, 1952. (dalje Dokumenti).3

BARDAROVICA (Dol) – 1670. Un terreno posto in loco chiamato Bardarovizza quale è tutta pastinata. Documenti dei beni stabili lasciati alla chiesa di S. Spirito. Župni ured u Visu (dalje Documenti). – 1637. Uno terreno boscoso chiamato Bardoroviza. Catastico dei terreni, case, orti ecc. lasciati del Campo Grande in Lissa, dai entro descritti benetatori. Župni ured, Vis (dalje Catastico).

BARŠCAN – 1637. Uno terreno chiamato Barschian, una vigna chiamata Braschian … 1653. loco detto Barstian. (Isto).

BORSINI DOLCI (Vis) – 1623. … d’un terreno di propria ragione posti qui a Lissa luogo detto Borsini Dolzi. Instrumentorum 1623/4, Povijesni arhiv u Zadru (dalje Instrumentorum).

1 Toma Arhiđakon: Kronika. Uredio i preveo V. Rismondo. Split, 1977. – N. Klarić: Historia Salonitana maior. Posebna izdanja SANU, knj. CCCXCIX, Odjel društvenih nauka, knj. 55, str. 121. Beograd, 1967. – Veći broj lokaliteta zabilježio je i G. Novak ( Vis /, JAZU, str. 85, Zagreb, 1961.), ali su neki nazivi netočni.
2 Godine 1529. u kući pjesnika Hanibala Lučića u Kutu zabilježena je vrsta vina »… buon uin Zibidrago« (očito neka vrsta grožđa). Hvarski bilježnički spisi I, Državni arhiv u Zadru. U Hvarskome statutu, koji se odnosio i na otok Vis, spominju se viški otočići koji su se davali u najam za ispašu, uzgoj kunića i žita, ali nazivi nisu zabilježeni. Hvarski statut, knj. 4, gl. XLII, str. 144, Split, 1991.
3 Godine 1803. spominje se Barjoški rat, »in luoco denominato Bargioschi Rat«. Notar A. Foretić: Protocolo, 221.

BOROVIK – 1798. … in loco Borouich sopra questa isola. (Protocolo, 2, 4, 12).

BOROVO POLJE – 1327. Codex diplomaticus, sv. XIV, str. 415. (dalje Codex).- 1612. una vigna posta in Borouo poglieaLissa … Spis hvarskog kneza i providura Petra Semitecola 1612. Kaptolski arhiv, Hvar (dalje Semitecolo).4

BRAVERUCI (Komiža?) – 1612. Una uigna in Brauerucci (Brareuuci) in Valle. Isto.

BROJKOVICA (Komiža) – 1766. In questa Valle chiamato Braicouizza. Libro delle Parti prese Nella Congrega della B. Vergine di Corsarizza. Župni ured, Komiža. (dalje Libro) – 1795. Le oliue delli alberi esistendi qui in loco Brajcouizza (Protocolo, 11, 13).

BUDIMIR DOLAC (Komiža) – 1638. Il terreno posto nella Valle di Comisa loco detto Budimir Dolaz lauorato m(agist)ro Piero Coglis (Documenti).

CARLJENI LAZI (Dračevo polje) – 1623. … un terreno posto in isola il luoco ditto Zarglieni Lazi sotto la strada publica. Stari hvarski arhiv, sv. 6. Povijesni arhiv u Zadru (dalje Hvarski arhiv). – 1638. In draceuopoglie loco detto Zargneni Lazi (Documenti).

DEVETAK (Podšpilje) – 1691. … posto in Pospilie luoco detto Deuetach sterile (Catastico).

DIBJE SELO – 1699. … in loco uocato Dibie Selio. Isto.

DOL – 1320. … peciem terre partim uineate et partim aratoriae posite in Lissa ubi dicitur Dolum … (Codex VIII, str. 306). – 1612. Una uigna di Dol a Lissa (Semitecolo). – 1675. Un pezzo di terreno dietro S. Niccol’ in Dol, chiamato Dolaz (Catastico).

DOMASELJICA (Vis) – 1647. … Domaseglizza. Hektorovićev arhiv, sv. 98/6. Zavod za povijesne znanosti u Dubrovniku (dalje Hektorović).

DRAČEVICA- 1607. …na farine, ouer Draceuizza … (Catastico).

DRAČEVO POLJE – 1312., 1339. in campo Draceuopolie … (Codex, sv. Vili, str. 300; X, str. 462, 463; XIII, str. 345-347. -1612. una uigna posta in Draceuopoglie 5 (Semitecolo).

DRAGODID (Komiža) – 1795. Un pezzo di Vigna in quest’isola in luoco Dragodid (Protocolo, 2, 3, 26).

4 Ispravu je objavio V. Gugić: »Jedan nepoznati akt hvarskog kneza i providura P. Semitecola«. Prilozi povijesti otoka Hvara II, str. 28-42, Hvar, 1961. No autor je neke lokalitete i prezimena krivo prepisao.
5 Potkraj XII. stoljeća zabilježeno je »… peciam terre in Campo spinarum quod sclauonice a Dracaua poie«. Codex diplomaticus, sv. II, str. 78, Zagreb, 1916.

DRAGOVODA – 1766. … In Valle luoco chiamato Dragouodda (Libro).

DUB – 1637. … un terreno chiamato na Dubu. – 1680. Terreno posto sopra questa isola luoco chiamato detto Draceuopoglie luoco chiamato Dub … (Catastico).

DUBAC – 1688., 1714. … un Campo Grande luoco detto Dubaz (Isto).

DUBOKA – 1797. … terreno speciale in Pospiglie loco Duboca sopra questa isola (Protocolo, 69).

GALEŠINI DOLCI – 1453., 1574., 1616. … Gallesini Dolzi. (Hektorović, sv. 47/1.)

GARMICA – 1521. … luoco vocato na Garmizi (Isto, sv. 137/122.)- 1637. Uno terreno chiamato Garmizza in Campo Grande … 1653. loco uignato garmiz-za. Catastico de beni stabili del Couento di S. Girolamo in Prirouo à Lissa delli M. R. Padri minori Conuentuali di S. Francesco. Samostan konventualaca na Prirovu (dalje Prirovo).

GLAVICA – 1320. … iuxta terra comunis uocatam Glauictja a levante. (Codex, sv. Vili, str. 578.)

GORICA – 1607. Una uigna na Gorizzi … 1644. terra pastinata in loco detto Gorizza … 1653. un altro pezzo di terren in costiera loco chiamata Gorizza … (Prirovo).

GRAČIŠĆE – 1486. … loco uocato Gracischie. Liber Gratiarum (1428-1483), Centar za zaštitu kulturne baštine otoka Hvara, Hvar (dalje LG).

GRADAC – 1479. Mons Gradaz i Pod Gradaz. Instrumenti et Altri documenti delli stabili di S. Nocolò di Busi. Centar, (dalje Instrumenti, Biševo). -1540. Unum terrenum vineatum in ualle comisa loco uocato Gradaz. Hvarski arhiv I/182.6

GRADINA (Vis) – 1607., 1667. Uno pezzo di Terreno in luoco detto Gradina (Prirovo).

GRISANI DOLAC – 1540. unum terrenum uineatum … positum in lissa loco uocato Grisani Dolaz. Hvarski arhiv 1/179.

GUBAVAC (Komiža)-1797. … un pezzo di terreno esistentico posto in questa ualle nel loco Gubauaz con due alberi Carobberi, ed un Olivaro (Protocolo, 70).

GVOZAC (Dračevo polje) – 1406. Guosaz in Draxar polie.7

6 U komiškome narječju GRODAC.

7 M. Zjačić: »Regeste pergamena XV vijeka Kaptolskog arhiva u Hvaru «. Bilten Historijskog arhiva komune hvarske, 7-8, str. 12-26, Hvar, 1965.

JABUČJE – 1640. Giabuchie o Podbardo. Hektorović, sv. 74, str. 27.

JARIŠĆE – 1592. … terre posto a Lissa loco uocato Giarischie cominciato pastinare per il Masurina … Miscellanea II-IV, str. 80. Povijesni arhiv u Zadru (dalje Miscellanea).

JASENOVI DOLCI – 1612. Una uigna in Giassenoui Dolzi … (Semitecolo).

JEZERO – Kraj 12. stoljeća u Popisu zemalja samostana sv. Silvestra … Joanni abbati de Jesero (?) (Codex, sv. II, str. 363).8

JIDRO – 1509. unum terrenum in Draqeuo poglie uocatum na GIDRO … -1671. … terreno in Podspiglie chiamato Gidro (Documenti).

KAMENICE – 1650. … terreno in Dol chiamato Camenize (Prirovo).

KOKOŠINJAK – 1653. i 1686. Una uigna Pod Sello in loco detto Cocosignak … (Catastico).

KOLENDINICA – 1650. Terreno in Dol Colendiniza (Prirovo). – … 1670. In Dol loco nominato a S. Niccolò et in secundo Colendiniza … posto in Dol luoco nominato Colendina strana (Documenti).

KOLUDAR DOLAC – 1364. in luoco uocato Colludar Dolaz (Codex, sv. XII, str. 569, 571).

KOMIŽA – Oko 1145. Et abas fratribus Desen nomine emit medietatem terre, quae in ualle est Uacamece … (Codex, sv. II, str. 61, 364. – 1579. Cupinovaz – Kupinovac. Dokumenti str. 34). – 1592. unam domun positam Comisae in loco Brigh – Brig. (Hvarski arhiv). – 1596. casa uecchia posta in Comisa loco ditto Droste chiamato forno (i Droffe?). Spisi hvarskoga kneza P. Bondumiera. Povijesni arhiv u Zadru (dalje Spisi). – 1632. a Lissa nella uilla Comisa al squero (Hvarski arhiv, sv. 7). -1667. una muracca essistente sopra l’Isola di Lissa nel luoco Opatia. Kaptolski arhiv, Hvar sv. VIII/8. – 1766. … in ualle sudetto luoco chiamato Abazia… una altra parte di Casa con corte murata posta in luoco volgarmente chiamato Potok, un’altra Casa pure alla Riva che seme per Baracca per riponer elemosine di Pesce, una parte di casa con baracca in Velia Stina … (Libro). – 1795. in luoco uocato Loquizza, dal pezzo di terreno situato in queata Valle sopra la Madona di Corsarizza Košarica,8a 1796. posto in questa Valle in loco vocato – Gniva sopra le case Petrić (Njiva), in questa Valle nel luoco vocato Bascot, qui in Banda piccola luoco vocato Trup, 1797. Più pezzetto d’Orto esistente qui in Comisa in Banda grande – Velo bonda, 1798. una casa con cortile qui in Comisa in Banda piccola nel loco vocato Strada delli Labot, 1799. in loco Ullizza, il Pezzo di terreno esistentico in Zuanschi dolaz -Zvonski dolac (Protocolo, 4, 9, 21, 45, 49, 52, 66, 91, 93, 94, 97, 101 ). 9

8 1807. »… le due alberi Carobberi con poco terreno nel luoco Gezzero …« Protocolo, 275.

8a Crkva je pod tim nazivom zabilježena u ispravama već godine 1513., kasnije je prozvaše “Gospe Gusarica”, a narod i danas zove izvor vode s bunarom u crkvenom dvorištu KOŠARICA. N. Bezić Božanić: Stanovništvo Komiže u bratovštinama. Izdanje Historijskog arhiva u Splitu, sv. 9, str. 58, Split 1977.

KORITA – XVII-XVIII st. Terreno in Coritta (Prirovo).

KOSTIRNA (Kostirda) – 1612. Doi pezzi in Costirde (Semitecolo). -1766. Un terreno in Costirda o sia Kendin Dolaz (Libro). 1799. un tratto di terreno esistentico fondi Abbazia sudetta posto in Costirda appresso Dol (Protocolo).

KOVAČEVI LAZI – 1579. Un terreno chiamato Couaceui lazi. 10

KRANJANCI – 1657. Terreno sterile in Cragnanzi et Foretichia Bardo o Radigne Bardo in luoco detto Cragnanzi (Prirovo).

KRIVONJA – 1637. Una uigna chi chiamata Chriuogna in Campo Grande. – 1653. … loco detto Chriuogna (pašnjak – Catastico).

KRUŠKA – 1637. Uno terreno chiamato Kruška in Campo Grande. – 1686. … in Campo Grande luoco chiamato nad Cruscu (Isto).

KRUŠVICA – 1653. Uno terreno uignato luoco chiamato Pod Sello detto Crusfiza (Isto).

KUĆIŠĆE – 1400. Casali magno na mjestu Chucischie, in casali magno Lisse iuxta cimiterium sancte Marie. M. Zjačić, nav. dj. (7), str. 12, 15.

KUPINOVICA – 1662., 1714. … Terreno in Cupinovizza (Prirovo).
KUT – 1468. Unum locum Cut (LG). – 1627. Fatto a Lissa nella uilla Kut (Documenti). – 1664. … un horto posto nella terra di Kut (Prirovo).11

9 U bilježničkim spisima zabilježeni su pojedini nazivi predjela unutar samog mjesta, od kojih je veći broj zabilježen i početkom 19. stoljeća: 1801. »ii primo tutto sterile in luoco Galiola …«-1803. »Un pezzo di terreno posto in Podhumje loco vocato Galiota sotto la casa Marincovich.« Protocolo, 128, 132, 134, 201. – 1802. »nel luoco chiamato Var Banova sopra le tenute di questa Valle« (Komiža). 1807. »… esistente in Vini Bok’« (u Boke) … 1801. »dietro la chiesa di S. Biaggio.« 1802. »… qui in Valle nel Luoco Psekanovaz«. 1803. »Un pezetto di Terreno in questa Valle luoco vocato Obsasizza …« 1803. »Un Pezzo di Capi di viti sopra questa Isola esistenti nel luoco denominato Coritta …« 1803. »In questa Valle nel luoco Zlataz …« 1803. »Un Pezzetto di Terreno ensistenzico sterile posto in questa Valle nel luoco Velli Rat…« 1801. i 1806. »Un pezzo di Terreno sterile posto in questa Valle nel luoco sopra Camenize, la Strada à Camenize …« 1806. »Un pezzo di vigna vecchia, e ragioni ensistentiche nel luoco Pezze chiamato Rojevich …« 1802. »Un pezzetto di Terreno ensistentico tutto circondato di masierone simato in questa Valle nel luoco chiamato Sopra la Villa …« 1802. »Posta qui in Comisa nel luoco Bad (Bod) …« 1801. »Qui in Comisa posta in luoco Targh …« Protocolo, 164, 276, 148, 166, 213, 210, 146, 255, 266, 165, 132, 174, 132, 174. – 1818. »… ritrovati Podhumje nel loco denominato Vogiala … in questa terra nel loco denominato Squero in banda piccola …« Foretić: Oporuke 1/1818.

10 C. Fisković: »Ljetnikovac Hanibala Lučića«. Anali Historijskog instituta JAZU u Dubrovniku, sv. VIII-IX, str. 214, 1960-1961.

11 U ispravama 15. i 16. stoljeća Kut se spominje kao samostalno naselje.

LAŠĆE – 1372. … ubi dicitur Lasca a Draceuo poglie (Codex, sv. XIV, str. 416. – 1521. Na Laschich, zemljište hvarske komune na Visu (Hektorović, sv. 137/114.).

LOKANJ – 17.-18. stoljeće (?) Pogliza gorgna – Lokagn, Terreno in Locagni (Prirovo).

LUKA – 1540. … de Lisa de uilla Lucha. – 1623. Fatto a Lissa nella uilla di Luca in piazza (Hvarski arhiv, sv. 1 i 6).12

LJUBIŠĆA – 1637., 1654. … una uigna e terreno in Gliubischia grande (Catastico). – 1655., 1670. Un terreno in Giubischia chiamato Chrisiz (Documenti).

MARINJE ZEMLJE – 1637. Un uigna et terreno chiamata Marigne zemglie, 1653. Un pezzo di terren in costiera chiamata Marigne zemglie (Prirovo).

MARTVILO – 17.-18. stoljeće … d’un Horto posto qui in Lissa in Mala Banda loco detto Martuilo (Isto).

MESAGANULA – 1326. … pecim unam terre vineatam positam in campo Lixe in loco dicto Mesaghanule (Codex, sv. IX, str. 309).

MILNA – 1680. Uno terreno situato a Milnà (Isto).

MOČE VELIKE (Dračevo polje) – 1312. Na Mocach (Codex, sv. VIII, str. 306, 307. – 1607. una uigna di Moqe Velle. – 1637. uno terreno chiamato Mozza in Campo grande, terreno uignato loco detto Mocqe Oscorussa nel detto Campo (Catastico).

OGRADA – 1393. … terre vineate, situite in Lixa in loco qui dicitur Ograda. Miscellanea II-IV, str. 25.

OKUK – 1799. Un pezzo li Capi di Viti su questa Isola esistendi in Ocuc (Protocolo, 105.).

OPADA – 1670. … in Dol luoco San Nicolò tutto posto in Oprada. (Documenti). – 17.-18. stoljeće … casa in Oppraria. (Prirovo).

OSRIDAK- 1520. … ualla Dol loco dicto Za osridach. 1748. Terreno in Dol chiamato Razdolci ò Osridach (Catastico).

PAKLENICA – 1612. una uigna a Lissa luoco chiamato Pachlenizza (Semitecolo).

12 Godine 1521. zabilježeno je selo Luka, a sljedeće godine vrt »Na luci« u kojem se nalazi drvena kuća majstora Ivana Telepardovića. Hektorovićev arhiv, sv. 137/113, 142.

PARDOŠEVICA- 1721. … sopra la uigna in Pardosseuizza (Libro), 1800. … un Terreno Abbaziale posto sopra questa Isola in loco Pardosevizza (Protocolo).

PARDUŠIN DOLAC – 1676. … uno terreno nel Campo di Draceuo-poglie loco uocato Pardussin Dolaz (Catastico).

PARJA LUKA – 1635. … in loco ditto Pary Luca, loco chiamato Pargia (Catastico).

PARJU DOLAC – 1670. La uigna in loco chiamato Pariù Dolaz (Documenta).

PARŠURICA- 1563. Parsciurizza.13

PEPELNICA – 1554. Uno terreno chiamato Pepelnizza qual semine Costan alla chiesa di S. Gerolimo de Prirouo (Prirovo).

PERNA – 1795. Un pezzo di Capi di Viti, ed Alberi Fighieri, Carroberi e Forcelle sopra esistenti nel luco uocato Pema (Protocolo, 10).

PECE – 1488. Loco uocato Pezza … (Kaptolski arhiv, Hvar – pergamene). -1612. Una Uigna posita in Pezze Dol di tre opere beneficio si San Michel (Semitecolo). 1798. … in loco Pezze uocato Novinè (Protocolo, 12).

PIANKA – 1641. … in Lissa in uilla Luca loco nominato Pianca (Catastico).

PISKOPAT – 1281. … pectia terre que est in loco quae dicitur Piscopatt, monasterio sancti Nicolai de Lissa (Codex, sv. VI, str. 395).

PIŠIN i Pišina – 1638. … nella ualle di Comisa sopra il Fondi dell’Abbatia loco detto Pisin. – 1664. Terreno posto in Campagna di Dol loco chiamato Pisina … (Documenti i Catastico).

PLINCOVAC – 17. -18. stoljeće, Terreno in Plicouaz – Radigne bardo … (Prirovo).

PL1SKO POLJE – 1385. … sitam in Lissa Pliscouo pogle (Codex, XVI, str. 484.) – 1400. Pliscouo Poglie i Plischino Pogle. – 1604. … luoco detto Plisco poglie … (Catastico).

POBARDJE – 1612. … un’altra Vigna in Campo Grande di Lissa chiamato podbardie (Semitecolo).

PODKOMICA – 1612. Una uigna in Podcomizza (Semitecolo).

PODHUMJE – 1320. … unam suam terram positam in Lixa Podechomo, 1385. In Campo di Draciuo polie in loco dicto Podcolmie (Codex, sv. Vili, str. 559; sv. XVI, str. 486). – 1455. … unum pecium terreni in Lissa loci uocati pod-humie. (LG). – 1764. Uno terreno speciale delle Fraglie posto sopra in luoco chiamato Podhumgia (Libro).

13 J. Stipišić: »Regeste pergamena iz arhiva co: Bučić«. Bilten Historijskog arhiva komune hvarske 7-8, str. 27, Hvar, 1965.

POD MURVU – 1647. … in Gradina loco chiamato pod Muruu (Catastico).

PODSTRAŽJE – 1452. Unum terrenum uineatam positum in Lisse in loco uocato podstrasie.14

PODŠPILJE – 1384. Unius terreni appellati Podspilie (Codex, sv. XIV, str. 469).

PODVOLUŽAC – 1612. Una uigna a Lissa in luoco podvoluxaz (Semitecolo).

POLJICA – 1612. Una uigna posta a poglizza a Lissa (Semitecolo). – 17. -18. stoljeće Terreno in Pogliza – Humaz, Poglize Doglne, Polize gorgne (Prirovo).

POSELJE – 1591. Una vineam in terreno ei centiquo posto Lisse in campo magno loco uocato pod sello. Hvarski arhiv.

PRIBINI DOLCI – 1644. Un terreno in Pribini Dolzi. 1653. Un terreno uignato d’opere tre in circa in loco Pribini Dolzi (Catastico).

PRIROVO – 1554. … alla Chiesa di San Gerolimo de Prirouo. 1653. Loco chiamato Prirouo (Prirovo).15

PRISADI – 1689. Uno terreno sterile in loco Prisadi (Catastico).

PRISMEJ – 1689. … in questa Valle in loco chiamato Prismeu. (Libro).

PRITIŠĆINA – 1579. Pritischina drio Lissa (Novak, Dokumenti str. 34).

RADIČIN VAS – 1407. Radicin Vas (vrt u Visu).16

RAJE Pece – 1640. Ragie pecie (Hektorović, sv. 74/27).

RASOHA – Kraj 12. stoljeća, Terras (?) uero sancti Michaelis sunt sub eadem ecclesia in ualle uersus in oriente similiter in meridie, totum quod potest laborari, in oriente itaque finum facit in loco, qui Furca uocatur sclauonice uero Rasoha (Codex, sv. II, str. 364).

RAVNI PUT – 1644. Un terreno posto in questo Luoco detto Rauni Put (Catastico).

14 F. Smiljanić: »Oporuka zadarske plemkinje Urše de Fumatis iz 1452. godine« Radovi Filozofskog fakulteta u Zadru, sv. 18, str. 221-226, Zadar, 1979.

15 Godine 1466. na Prirovu se spominje lokalitet »… in loco uocato Mramorni dolzi…« Liber gratiarum. Vjerojatno je lokalitet dobio ime po ruševinama grčke Isse, koja se nalazila na Prirovu i u njegovoj okolici.
I6M. Zjačić: n. dj., str. 13.

ROGAČNI DOLAC – 1320. … terram positam a Lixa ad Rogaqini Dolaz iuxta uiam publicam terram cominus uocatum Glauca a leuante (Codex, sv. Vili, str. 578). – 1579. Rogac con Sfitgna (Novak, Dokumenti, str. 35). – 1644. … loco detto Rogacni dolaz (Catastico).

RUDINE, RUDE – 1579. Rude (Novak, Dokumenti, str. 35). – 1795. In loco uocato Rudine (Protocolo).

RUSINA – 1644. … uno terreno in Dol nà Rusini, 1676, … un pezzo di terreno in Dol luoco detto Rusina pecca (Catastico).

SAMOGOR – 1670. Un pezzo di horto chiamato Samogor (Documenti). -1718. Li capi di Viti in Samogor (Kaptolski arhiv, sv. III/15).

SAPUNI – 1452. … in campo grande in loco uocato Sapune (F. Smiljanié, n. dj. /14/ str. 222). – 1653. Una uigna chiamata Sapun, loco detto Sapuni (Catastico).

SENODOLČE – 1323. … et ab altera cum uicis Senodolce (Codex, sv. IX, str. 125).

SEPULJINE – 1637. una uigna chiamata Sepuline, 1653. uno terreno in Draceuo poglie loco uocato Sepugline (Catastico).

SMARLJICE – Smarglize u starom Visu. Hektorović, sv. 107, str. 80.

SMOKOVA – 1449., 1454. … uocato supra Smocoua … (LG). 1579. Mala Smokoua i Vela Smocoua … (Dokumenti, str. 34, 35).

SMRIKOVA – … Smricoua (Dokumenti, str. 34).

SREBRNA – … Srebama (Isto, str. 35).

STOMERSKO BRDO – 1327. … in insula Lisse Campo Magno in loco uocato Pod Stomersco berdo … (Codex II, str. 415, 416). – 1393. … in predicta insula Lisse sub Stomersco Bardo juxta heredes Driughi et montem comunis ciuitatis predicte (Miscellanea II-IV, str. 25).

SLAVICA VODA – 1312. … libram ducentarum uenetorum quas habet in Slauichia uoda … (Codex, sv. VIII, str. 313).17

STONČICA – 1579. … Stoncize glauiza … Godinizza la uadi a trouarla di Stonschiza … (Dokumenti, str. 34, 35).

STRANA MLADA – 1797. … il pezzetto in loco strana mlada. (Protocolo, 69).

17 Ovaj se lokalitet spominje u oporuci Negoja Ceprenjina iz Hvara; on zemljište ostavlja samostanu sv. Nikole u Komiži. Nije jasno je li to viški naziv jer je oporuka oštećena i tek djelomično sačuvana.

STRANA VELIKA – 1797. … Pezzetto in luoco uocato Strana uecchia (Isto).

STRIDOVCI – 1390. … in Lissa in Campo magno loco uocato Stridouci (Codex, sv. XVII, str. 275, 276).18

STUBAL – 1817. … ed un loco vacuo chiamato Stubai di mezza opera circa (Foretić, Oporuke, br. 10. Povijesni arhiv u Splitu – dalje Oporuke).

SVETASKA – 1628. … una uigna in questa isola in Dol luoco detto na Suetaszu … 1642. … uigna in Dol chiamato Sfetasca … 1670. Un Terreno chiamato Suetasca vignado a Dol (Documenti).

SUHA LOKVA – 1647. luoco chiamato Sucha Loqua (Catastico).

SUZECA – 1644. una uigna et terreno in Zuzaglza … una uigna na Zuzalci … 1653. … loco detta Xuxeglza (Catastico).

SVETI MIHOVIL – 1323. … totum territorium, quod laborare potest in vallaria substus ecclesiam sancti Michaelis incipiendo a maceria Colnich et a lapide signato de signo crucis instructo u gniui uersus ecclesiam sancti Michaeli … (Codex, sv. IX, str. 124, 125. – 1431.)… terreni sancti Michaelis … (LG). – 1795. … in loco chiamato Sotto S. Michiel (Protocolo, 19).

ŠĆEĆA – 1638. … nella ualle di Comisa sopra in Fondo dell’ Abbatia luoco detto Schiechia lauorate dalli figlioli di Andrea da Sabioncello (Documenti).

TIHOBRAĆE – 1452. … Unum terenum uineatum positum in Lissa in loco uocato tihobratie polie … (bilj. 16, str. 222).

TRAVNA – 1579. Travna (u domaćem narječju Trovna) (Dokumenti, str. 35).

TRIBIDRAG – 1800. Il carobber in Tribidrag … (Protocolo, 107).

TUSTO ČELO – 1579. 1’ altro terreno di contigno chiamato Tusto čelo (Iz oporuke Hanibala Lučića).19

UBRUS – XII. stoljeće, … in insula Lexe (?) terram uocatur Sudarium siue mapa sclauonice vero Ubrus (Codex, sv. II, str. 363, 364).20

UGLOCAC – 1327. … loco uocato Uglocac (Codex, sv. XIV, str. 495).

VELO POLJE – 1670. In Campo grande in loco Zaraz, l’altro chiamato Giame (Not. Spisi Balcilucio 1616-1677. Povijesni arhiv u Splitu). – 1711. Terreno in Campo grande chiamato Bilizza (Documenti).

18 Navedene godine Marko opat daje tu zemlju na obradu Živku Gregoriću.

19 C. Fisković: n. dj. (10), str. 214.

20 Lokalitet se nalazi u popisu zemalja samostana na Biševu, pa se prema tome možda odnosi i na taj otok.

VIDOV STAN – 1797. … situato in questa Villa (Komiža) nel loco chiamato Vidov Stan … (Protocolo, 59.)

VINIŠĆE – 1795. … in loco uocato Vinischie sopra quest’isola … – 1797. … capi di viti in loco Vinischie (Protocolo, 14, 64).

V1NOGRADIŠĆE – 1464. … Uinogradischie … (LG). – 1686. Uno pezzo di terreno sterile in loco uocato Vinogradischie (Catastico).

VINOPOLJE – 1488. … uineam positam in Lissa in Vinopoglie (bilj. 7, str. 23).

VOLUJAK- XII. stoljeće … Voluiac … (Codex, sv. II, str. 363, 364). – 1654. … luoco chiamato Volujach, 1753. … in Campo di Volujach … (Catastico).

VOŠĆICE – 1452. in Lissa in loco uocato Velie Voischie (vidi bilj. 14, str. 222). 1651. … loco chiamato Voschizze parte uignato … 1653. loco detto Voschizze grande (Catastico).

VRBASAC – 1759. … un terren chiamato Varbasaz (vidi bilj. 19, str. 273).

ZADRASMENI PRISMEJ – 1540. unum terrenum ptam. uineatum positum in insula Lissa loco uocato Zadrasmeno prisme (vidi bilj.)

ZAGREBENJE – 1796. i 1799. … un Pezzo di vigna in loco Zagrebegne chiamato Cuitichievo … (Protocolo, 39, 99).

ZAGUSTIRNOV – 1623. … un terreno posto in questa Isola luoco detto Zagusstimou (Instrumentum I, 3la, 32a).

ZALA DOLCA – 1691. … Capi di uiti in Zala Dolza (Catastico).

ZAVOLUJAK – 1574. i 1606. vinograd u predjelu Zavolujak Veli (Hektorović, sv. 139/23). – 1653. … loco detto Zauolugiach … (Catastico).

ZAPUŠE – 1799. nella canpagna di Xapuse … (Isto).

ZLOPOLJE – 1452. … in Lissa in loco uocato Zlopolieuo (vidi bilj. 14, str. 222). – 1561. Sio poglie (vidi bilj. 13, str. 27). – 1641. uignato posto in malo Zlopiglie … (Catastico).

ZOKAMICA – 1462. Unum terrenum communis situm in Lissa in locho noncupato Xachamine (LG). – 1579. Zacamicie (Dokumenti, str. 35) – 1796. … nella Valle di Zacamicie … (Protocolo, 51).

ŽEDNO POLJE – 1640. Zaino poglie (Hektorović, sv. 74/27). – 1653. … luoco detto Zaynopoglie … (Catastico).21

Uz nazive zemljišta zabilježena su i osobna imena vlasnika ili najamnika, jer je bilo mnogo crkvenih i plemićkih imanja za obrađivanje. Otočani su se uz poljodjelstvo i ribarstvo bavili još uzgojem stoke sitnog zuba i kunića, pčelarenjem, sokolarenjem i obrtima koji zadovoljavahu potrebe domaćeg življa. Nazivi pojedinih predjela i osobna imena već su od 12. stoljeća hrvatskoga korijena, što ukazuje na rano doseljavanje Hrvata na taj daleki otok sred pučine. Daljnja istraživanja trebalo bi usmjeriti na današnje nazive, jer se mnoga od ovih zabilježenih u arhivskoj građi možda više ne spominju, a neki su predjeli s vremenom zacijelo dobili nova imena. U tom slučaju usmena predaja ima veliko značenje.22

21 Zacijelo se odnosi na današnje selo Ženaglava.

22 Nazivi su prema izvornom hrvatskom jeziku pisani prema latinskom ili talijanskom pravopisu; u otočnom se govoru ta imena izgovaraju nešto drugačije. Jednako tako je s imenima vlasnika hrvatskih imena. Primjerice: 14. st. sudac Tomislav Petra, viški gastald Dražota Grubanić, opati Prodan i Radovan, Jakša Dujmov, Mihovil Dombivetić, Radovan Čubranić, Ceprenja, Bogdan Slavogostov, Slavogost Vidošev, Obrad, Grubeša Vidošev, Kranidrag, Stanče, Desislav, Mira Draškova, Petroš Dešković, Dobrašin Pavličin, Slovinja Balče, Krasota Grubanov i dr., Codex diplomaticus, sv. VI, VII, X, XII.

LITERATURA

• N. Bezić-Božanić: »Nazivi zemljišta, naselja i njihovi stanovnici na otoku Visu u XVII i XVIII stoljeću.« Čakavska rič, god. XIII, br. 1, str. 129-135, Split, 1985; »Toponimi i antroponimi najstarije viške bratovštine«. Isto, god. XIV, br. 2, str. 11-24, 1986.
• Hvarski statut. Preveo i priredio A. Cvitanić, uvodna studija I. Kasandrić. Split, 1991.
• Miscellanea, II-IV, izdanje Državnog arhiva, Zadar, 1952.
• G. Novak: »Dokumenti za povijest ribarstva na istočnoj obali Jadranskog mora. Otoci Vis i Hvar.« Građa za gospodarsku povijest Hrvatske, sv. I, Zagreb, 1952.
• M. Petrić: »Obrti, usluge i službe na Hvaru u 15. stoljeću.« Građa i prilozi za povijest Dalmacije, sv. 12, str. 213-279, Split, 1996.
• A. Roki Fortunato: Libar viškiga jazika. Priredio i dovršio T. Roki. Toronto, 1997.
• J. Stipišić: »Regeste pergamena arhiva co: Bučić.« Bilten Historijskog arhiva komune hvarske, sv. 7-8, str. 26-29, Hvar, 1965.
• M. Zjačić: »Regeste pergamena XV vijeka Kaptolskog arhiva«. Isto, str. 12-26.

IZVORI

Instrumenti et altri documenti delli stabili di S. Nicolo. Liber gratiarum (1428.-1783.)
Centar za zaštitu kulturne baštine, Hvar Notarski spisi I. Balcilucio 1616.-1637.
Povijesni arhiv u Splitu Stari hvarski arhiv (djelomično korišten).
Državni arhiv u Zadru

CONTRIBUTO ALLA CONOSCENZA DELLE DENOMINAZIONI DEI TERRENI SULL’ISOLA DI VIS DALLTX AL XVIII SECOLO

Riassunto

Sull’isola di Vis (Lissa) negli atti di diritto privato già dalla fine dell’XI secolo sono riportate le denominazioni di alcuni terreni e parti dell’isola, campi, pascoli e insenature. Nel corso dei secoli alcuni termini sono scomparsi, mentre altri si sono conservati fino ai nostri giorni, sono di formazione linguistica croata e scritti secondo l’ortografìa latina o italiana. Le fonti scritte più antiche sull’isola di Vis sono negli atti di diritto privato dall’XI secolo per lo più in relazione ai benedettini sull’isoletta di Biševo, e successivamente fino alla fine del XVIII secolo in relazione a tutta l’isola. Su quest’isoletta fu costruita intorno alla metà dell’XI secolo la chiesa di S. Silvestro e quindi donata al convento dei benedettini sulle isole Tremiti in Puglia, che fondarono il convento su Biševo. Nell’insenatura di Komiža i documenti menzionano nel XIII secolo la chiesa di S. Nicola accanto alla quale alla fine del secolo si trasferirà il convento benedettino, mentre la chiesa sarà ingrandita a seconda delle esigenze fino alla fine del XVIII secolo. I benedettini possedevano delle proprietà nell’insenatura sottostante il convento, a Kostima, a Podhumlje e su Biševo. Le coltivava la popolazione locale e col tempo vicino ai campi sorsero dei casali. Sull’isola di Vis possedevano terreni coltivabili il vescovato, il comune e la nobiltà di Hvar, e in minima misura gli isolani stessi. Le coltivazioni più frequenti erano la vite, il carrubo, il fico e il limone, e si seminava il frumento. Nelle fonti archivistiche conservatesi sono riportati i nomi di certe parti dell’isola, alcuni dei quali sono in uso ancor oggi.

SUPPLEMENT TO THE KNOWLEDGE OF LAND TERMINOLOGY ON THE ISLAND OF VIS FROM THE 18th TO 19th CENTURY

S u m m a r y
Since the end of the 11th c., on the island of Vis, in the private-legal written documents the terminology regarding single pieces of land and island regions, pasture-grounds and coves have been registred. Throughout the centuries some of these names disappeared while some, formed by the Croatian idiom written in Latin and Italian orthography, have been preserved to these days. The oldest written origins on the island of Vis were registered in the private-legal documents since the 11th c., mostly connected with the Benedictine monks on the islet of Biševo, and then they referred to the whole island until the end of the 18th c. By mid-18th c. the St. Silvester’s church was built on Biševo and then donated to the Benedictine monastery on Tremiti in Apulia who founded there their monastery. In the Komiža cove St. Nichola’s church was registered in the 13th c. near which that monastery was relocated by the end of that Century. The church itself was enlarged as required by thè end of the 18th c. The monastery possessed lands in thè cove under the monastery in Kostima, Podhumlje and on Biševo cultivated by the local inhabitants, who erected hamlets by-and-by. The cultivated land on i. Vis was the property of the Hvar diocese, commune and the nobles, very little of the inhabitants. The most frequent cultures were: planting vines, growing carob, fig and lemon, and sowing wheat. In the preserved archive origins the names referring to single island regions, some of which are used even today, are recorded.

Podaci o autoru:
Nevenka Bezić-Božanić, profesor povijesti umjetnosti